The Fifth Discipline
Peter M Senge

หนังสือสำหรับข้าราชการไทย คนไทย สังคมไทย
เพื่อการเรียนรู้การคิดเชิงระบบ และการสร้าสังคมแห่งการเรียนรู้

แนะนำโดย ดร. ประชาสรรค์ แสนภักดี Ph.D. (Development Science)
ศูนย์ฝึกอบรมภูมิปัญญาสู่สากล
Glocalization Training Center

          หนังสือที่โด่งดังช่วงปี 1990 ว่าด้วยเรื่องขององค์การแห่งการเรียนรู้ (Learning Organization - LO) ที่ชื่อ The Fifth Discipline เขียนโดย Peter M Senge เป็นหนังสือที่นำเสนอเรื่องของการพัฒนาองค์การแห่งการเรียนรู้ ที่หลายๆ สำนัก สำนักคิด สำนักเรียนรู้นำมาใช้เป็นแนวทางในการถ่ายทอดองค์ความรู้ เใมื่อครั้งผมอยู่ในห้องเรียนปริญญาเอก ที่คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้รู้จักหนังสือเล่มนี้ จากการแนะนำของอดีตคณบดี คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น รศ. ดร. พีรสิทธิ์ คำนวณศิลป์ อาจารย์ผู้ซึ่งสอนให้ผมได้สนใจ เรื่องของการคิดเชิงระบบ (System Thinking) เมื่อผมได้มีโอกาสเดินทางไปศึกษาดูงาน เรื่องการพัฒนา และการคิดเชิงวิพากษ์ เพื่อการบริหารการพัฒนา ที่ Hawaii USA ได้ไปเดินเที่ยวร้านหนังสือเก่า (Used Book) ไปพบหนังสือ เล่มนี้พอดี ก็เลยซื้อกลับมาด้วยจาก Hawaii มันเป็นหนังสือที่ดีเยี่ยมมากๆ ในการสอนเรื่องการคิดเชิงระบบ ซึ่งกำลังเป็นที่ต้องการของคนไทย Peter M. Senge ได้นำเสนอเรื่องราวของวินัย 5 ประการ ซึ่งประกอบด้วย System Thinking, Personal Mastery, Mental Models, Building Shared Vision, Team Learning ปัจจุบันยังไม่มีหนังสือแปลภาษาไทยออกมา จะมีบ้างก็เป็นการอ้างถึงบางส่วน เหตุผลที่ยังไม่มีการแปลส่วนหนึ่งเพราะมันอาจจะเป็นหนังสือที่อ่านยาก สรุปประเด็นสำคัญออกมาอาจจะได้ประโยชน์มากกว่า
          เวลาผ่านไป 15 ปี ผมมีโอกาสเดินทางไป กรุงเทพ ไปเดินเที่ยวร้านหนังสือ AsiaBooks ที่ Siam Discovery ไปพบหนังสือ เล่มนี้อีกครั้งหนึ่ง แต่เป็นเล่มที่มีการปรับปรุงใหม่ โดยมีการแก้ไขเนื้อหาใหม่มากกว่า 100 หน้า รวมทั้งมีการแก้ไขกรณีตัวอย่างประกอบ ผมไม่รีรอ คว้าไว้ นำไปจ่ายเงินเมื่อได้อ่านในรายละเอียดปรากฎว่า Peter M Senge ปรับปรุงใหม่อ่านง่ายกว่าเล่มเดิม ของปี 1990 ใครที่คิดว่าเรื่อง Learning Organization เป็นเรื่อง เก่า เรื่องล้าหลังแล้ว ก็ลองหาเล่มนี้มาอ่านดูนะ ไปบอกเจ้าหน้าที่ในร้านหนังสือได้ ย้ำนะ น่าจะมีเฉพาะที่ AsiaBooks กับ B2S สองร้านนี้หละ เพราะเขานำหนังสือคุณภาพมาขายตลอด
          ผมขอแนะนำวิธีการในการใช้งานหนังสือเล่มนี้นิดหนึ่ง หนังสือเล่มนี้มันเป็นหนังสือที่สื่อสารเรื่องความคิด (Thinking) ดังนั้น ผู้อ่านจึงต้องเตรียมตัวทางความคิดก่อน อย่าไปคาดหวังว่าจะเป็นหนังสือประเภท (How To) เพราะมันต้องใช้กระบวนการ ใช้เวลาในการปรับระบบคิด อ่านไปคิดไป เขียนไป โดยเฉพาะการฝึกการคิดระบบ (System Thinking) จะต้องหากระดาษมาเขียนไปพร้อมๆ ด้วย เนื้อหาในหนังสือมีภาพกราฟิก การคิดเชิงระบบประกอบตลอดเล่ม มีเรื่องราวของ Loop ความคิด
          Peter M Senge ได้ออกหนังสือที่เป็นภาคปฏิบัติออกมาคู่กันเพื่อใช้ประกอบ ชื่อหนังสือว่า Dance of Change เป็นหนังสือที่นำเสนอหลักการนำไปใช้จริงของการสร้างองค์การ แห่งการเรียนรู้ (Learning Organizartion) เล่มนี้สั่งซื้อผ่าน AsiaBook ได้เช่นกันใครต้องการจะดูรายละเอียดก่อนตัดสินใจซื้ออาจจะเข้าไปที่ www.amazon.com แล้วใช้ชื่อ Peter M Senge เพื่อค้นหาจากหน้าเว็บ รับรองเล่มนี้หากท่านได้นำมาใช้คู่กัน มันจะนำท่านเข้าไปสู่การเป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้ (Personal Mastery) พร้อมจะนำพาองค์กรสู่การเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ พร้อมจะนำเอาวิสัยทัศน์มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (Building Shared Vision) ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญของการพัฒนาประเทศชาติ หนังสือ เล่มนี้ Dance of Change จะทำให้ผู้อ่านเข้าใจการทำงานเป็นทีม (TEAM Learning) ภายในองค์กร
          สำหรับระบบการสนับสนุนข้อมูลการเรียนรู้ที่เกี่ยวข้องกับ The Fifth Discipline ผู้สนใจติดตามได้จากเว็บไซต์ เพื่อสนับสนุนการเรียนรู้ที่ http://www.solonline.org/ ซึ่งนำเสนอเนื้อหาการพัฒนาที่น่าสนใจ ยังไงก็ลองแวะเข้าไปเยี่ยมชมนะครับ
          เพื่อให้ผู้สนใจได้ติดตามหนังสือทั้งสามเล่มผมมีข้อมูลให้เพิ่มเติมดังนี้นะครับ

The Fifth Discipline : The Art & Practice of The Learning Organization
Peter M. Senge
ISBN : 0-385-26094-6
August 1990 , ความหนา 422 หน้า (ปกอ่อน และปกแข็ง) ผมซื้อจาก Hawaii 5.95 $

The Fifth Discipline : The Art & Practice of The Learning Organization
Peter M. Senge
ISBN: 0-385-51725-4
2006 , 445 หน้า Revies and Updated with 100 new pages ราคา 950 บาท

The Dance of Change
Peter M Senge
ISBN: 1-85788-243-1
1999 ผมซื้อหนังสือเล่มนี้ประมาณปี 2543 ราคา 1195 บาท จาก AsiaBook

ภาพ Dr. Peter M. Senge จากเว็บไซต์ www.solonline.org

อาจจะแนะนำให้อ่านช้าไปเนื่องจากหนังสือออกมานานมากแล้ว เพียงแต่มีการ Revised ผมกลัวเพื่อนๆ บางท่านอาจจะไม่ได้ติดตามรุ่น Revised ใครอ่านแล้วนำไปใช้ก็อย่าลืมนำประสบการณ์มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันนะครับ จะได้สร้างสังคมแห่งการเรียนรู้ องค์การแห่งการเรียนรู้ ร่วมกัน

ขอให้สนุกกับการอ่านการเรียนรู้

เชื่อมั่น และศรัทธา
ดร.ประชาสรรค์ แสนภักดี
Glocalization Training Center, Khon Kaen, THAILAND